Als eerste ben ik bezig gegaan met de gewone paraphase in dc-koppeling. De balans tussen beide fasen bleek lastig in te stellen zonder potmeter. Wat geprutst met allerlei weerstandjes maar helemaal goed kreeg ik het niet. Nou ja, een beetje onbalans was niet zo erg toch? Helaas viel het resultaat me klankmatig erg tegen, het leek wel of je de vervorming kon horen. Zou het echt zo zijn? In ieder geval valt de gewone paraphase voor mij verder af.
De floating paraphase zal waarschijnlijk beter klinken maar zover is het niet gekomen. Ik was zo benieuwd naar de long-tail inverter dat ik daarmee ben verder gegaan. Ik heb iets vergelijkbaars gebouwd zoals het al eerder getoonde principeschema:
De eerste triode heb ik voorlopig weggelaten. Die heb ik niet perse nodig als de fasedraaier genoeg zou versterken. Met een ECC82 gaat dat weliswaar niet lukken maar met een ECC81 zou het nog moeten kunnen. Zonder de ingangstrap vervalt de mogelijkheid tot dc-koppeling en het is nu wel handig om de roosters van beide driver triodes aan massa te hebben. Dat scheelt ook weer een condensator aan het rooster van de onderste triode.
Om toch een lange staart aan de kathodes te krijgen heb ik een negatieve voeding bijgemaakt met een paar diodes en wat RC capaciteit. Dat ging vrij makkelijk en ik had nu zomaar ruim -300V beschikbaar. De buis hangt dus met een paar weerstanden tussen ca. +300V en -300V... best spannend. Het principeschema ziet er dan zo uit:
In mijn geval zijn de spanningen wat hoger en zijn zowel de anodeweerstanden als de gemeenschappelijke kathodeweerstand 33k groot. Wel opletten qua dissipatie voor de kathodeweerstand! Het leuke is dat deze grote kathodeweerstand als een soort stroombron fungeert: elke buis stelt zichzelf automatisch in op dezelfde stroom van ca. 4 a 5 mA.
Het resultaat was zeker geslaagd te noemen. Met de scoop zag ik nog slechts een miniem verschil in balans, veel kleiner dan me ooit met de paraphase gelukt is. Ik heb dit maar even zo gelaten om niet alle even harmonischen te elimineren. En wat een verschil in klank! Duidelijk minder vervorming, of dit nu door de ECC81 komt of door de betere fasedraaier, ik geloof beide.
Even ECC82's ingeprikt want dat gaat nu makkelijk met onze gecreëerde stroombron. Hiermee wordt de gain inderdaad te laag en is de extra ingangstrap wel nodig. Ook wilde de ECC82 niet zo goed klinken als de ECC81, hij lijkt wat milder en slomer. Duidelijk dus een voorkeur voor de ECC81.
Er was alleen een nadeel met de ECC81's: Ik heb geen goede ECC81 buizen liggen, alleen wat oude tweedehands exemplaren. Dat probleem is goed op te lossen want Tung-Sol heeft zeer redelijk geprijsde ECC81's te koop die vast van goede kwaliteit zijn. Maar het is de voeding die niet zo blij is met al die milli-Amperes die nu extra geleverd moeten worden. Er ontstond teveel spanningsverlies in de positieve hoogspanningsvoeding waardoor de eindtrappen onder de 300V kwamen. Hier was misschien nog wel iets te winnen in de marge. Maar ik was ook benieuwd hoe deze driver zou presteren met de ECC83 i.p.v. de ECC81. Dus dat eerst geprobeerd. Hiervoor heb ik de kathode- en anodeweerstanden vergroot van 33K naar 100K. Dat resulteert in 1,5 mA per triode en dat is voor een ECC83 al best wat. In ieder geval een stuk ruimer dan in de oorspronkelijke cathodyne driver. Zou het genoeg zijn om de EL84's in triode aan te sturen?
De ECC83 heeft duidelijk meer gain dan de ECC81. Klankmatig is er gelukkig niet veel veranderd, nog steeds goed dus!. De ECC81 is misschien wat klinischer, neutraler. De ECC83 heeft soms die warme klank die je met oude Quad versterkers associeert. Als ik alles van scratch af aan zou ontwerpen zou ik wel voor de ECC81 gaan of een andere buis die wat meer stroom kan hebben. Maar met deze ECC83's valt heel goed te leven. Het past ook wel in de oorspronkelijk doelstelling van dit project om zoveel mogelijk hetzelfde te houden, dus bij voorkeur ook de buisbezetting.
In deze vorm heeft de Bocama een paar dagen gespeeld en het lijkt wel of ie steeds beter en mooier wordt. Die Tung-Sol buizen zijn niet verkeerd. Het luisteren begint verslavend te worden. Ik heb in ieder geval geen behoefte om de floating paraphase nog te proberen. Hiermee heeft de Bocama zijn definitieve fasedraaier gevonden.
Update: na een tijdje heb ik toch een floating paraphase geprobeerd, zie ander topic.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten